HARİTA ÖLÇEKLERİ, HARİTA UZUNLUĞU,
![](http://t3.gstatic.com/images?q=tbn:SEebEEEaIjaxeM:http://www.gislab.ktu.edu.tr/mapgaleri/trb_havza.jpg)
HARİTA ÖLÇEKLERİ
Yeryüzü şekillerinin birebir haritasının çizilmesi mümkün değildir.
Bu nedenle haritadaki gerçek uzunluklar belirli bir ölçek dahilinde küçülterek
haritaya aktarılır.Haritalarda ki bu küçültme oranına ölçek denir.
ÖLÇEK = Harita Uzunluğu = Ö= H.U
Gerçek Uzunluk G.U
Ölçekler haritada iki yöntemle gösterilir.
a) Kesir Ölçek
b) Çizik (Grafik) Ölçek
a) Kesir ölçek: Küçültme oranının kesirli sayılarla ifade edildiği ölçeklerdir.Pay her zaman 1’dir.
Ör: 1/100.000 , 1/250.000 , 1/1.000.000 gibi
Kesir ölçekte birim yazılmaz. Her zaman cm cinsindendir.
•NOT: Payın birimi neyse paydanın birimi de odur.Birimler onar onar büyür,onar onar küçülür.
• km
• hm x10
• dam
• m
• dm /10
• cm
• mm
Ölçek çevrimleri
Haritalarda küçültme oranı, ölçek biriminde aksi belirtilmemişse cm’ dir. Ama farklı birimlere çevrilmesi isteniyorsa bu şu sıraya göre yapılır.
200.000 CM.
200.000 cm = 20.000 dm
20.000 dm = 2.000 m.
2.000 m. = 200 dam
200 dam= 20 hm
20 hm = 2 km.
2 KM.
Km, santimetreye (cm) çevrildiğinde beş sıfır eklenirken;
4 km = ---à 4 00.000 cm.
Cm, km’ ye çevrildiğinde ise beş sıfır atılır.
4 00.000 cm = --à 4 KM
1/500.000 ölçekli bir haritada herhangi bir gerçek uzunluk 500.000 defa küçültülerek çizilmiş demektir.
NOT:Küçültme ne kadar fazla olursa harita o derece küçük olacağından,ölçek paydası büyüdükçe ölçek küçülmüş olur.Payda küçüldükçe ölçek büyür.
Büyük ölçek
ayrıntı fazla
1/500
1/1.000
1/50.000
1/100.000
1/500.000
1/1.000.000
1/10.000.000
1/100.000.000 Küçük ölçek
ayrıntı az
ÖRNEK:
Gerçekte 90 km olan İpsala - Tekirdağ
arası haritada 6 cm ile gösterilmiş.
haritanın ölçeği nedir?
ÇÖZÜM:
ÖLÇEK : HARİTA UZUNLUĞU
GERÇEK UZUNLUK
ÖLÇEK : 6 cm : 1 : 1
90 km 15 km 1.500.000
kilometreyi santimetreye çevirmek için 5 sıfır ekledik
GERÇEK UZUNLUĞU BULMAK İÇİN FORMÜLÜMÜZ
GERÇEK UZUNLUK : HARİTADAKİ UZUNLUK X ÖLÇEĞİN PAYDASI
ÖRNEK:
1/ 200.000 ÖLÇEKLİ BİR HARİTADA İPSALA KEŞAN ARASI 12 CM OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR.
BUNA GÖRE BU MESAFENİN GERÇEK UZUNLUĞU KAÇTIR?
G U : HU X ÖP
G U : 12 X 200.000 GU: 2.400.000 CM 5 SIFIR ATARAK KM YE CEVİRDİĞİMİZDE
GU: 24 KM
HARİTADAKİ UZUNLUK: GERÇEK UZUNLUK
ÖLÇEĞİN PAYDASI
ÖRNEK
1/500.000 ÖLÇEKLİ HARİTADA EDİRNE KEŞAN ARASI 100 KM OLARAK GÖZÜKMEKTEDİR. HARİTADAKİ UZUNLUK KAÇ CM DİR?
HU: GU / ÖP
HU:100 KM / 500.000 CM KM Yİ CM YAPARSAK
HU: 10.000.000 CM / 500.000 SIFIRLARI SADELEŞTİRELİM
HU: 100 / 5
HU: 20 CM